Τι είναι η Σπαστικότητα;
Η σπαστικότητα είναι μια κινητική δυσλειτουργία που εμφανίζεται με αυξημένη ταχύτητα αντίδρασης του αντανακλαστικού διάτασης και με αύξηση των τενοντίων αντανακλαστικών.
Προκαλείται από υπερδιεγερσιμότητα του αντανακλαστικού διάτασης λόγω βλαβών του ανώτερου κινητικού νευρώνα.
Πιο απλά θα λέγαμε ότι είναι μια διαταραχή του μυϊκού και νευρικού συστήματος που έχει ως αποτέλεσμα οι μύες να χάνουν προοδευτικά την ελαστικότητά τους, γίνονται πιο αδύναμοι και πιο σφιγμένοι, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται οι κινήσεις στις αρθρώσεις, οι οποίες τελικά μπορεί να καταλήξουν να γίνουν δύσκαμπτες.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζεται η λειτουργία της σύλληψης αντικειμένων, να διαταράσσεται η βάδιση, η ισορροπία και γενικότερα η κινητικότητα του ασθενή.
Σε προχωρημένα στάδια όπου έχουμε κατακεκλιμένους ασθενείς, η εμφάνιση της σπαστικότητας μπορεί να προκαλέσει κατακλίσεις στα σημεία φόρτισης, να αυξήσει τη δυσκαμψία των αρθρώσεων, η οποία θα προκαλέσει προβλήματα φροντίδας της υγιεινής, της ένδυσης και βεβαίως θα δυσκολέψει την καθιστή θέση καθώς επίσης και τις μετακινήσεις του ασθενή.
Ποιες παθήσεις προκαλούν σπαστικόητα;
- Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο
- Εγκεφαλική παράλυση
- Σκλήρυνση κατά Πλάκας (MS)
- Κρανιοεγκεφαλική κάκωση (ΚΕΚ)
- Κάκωση του νωτιαίου μυελού (ΚΝΜ)
- Ανοξία/Υποξία νευρικού συστήματος
- Νευροεκφυλιστική νόσος
- Άλλα
Θεραπευτικοί στόχοι αντιμετώπισης της σπαστικότητας
- Μείωση του μυϊκού τόνου
- Μείωση του πόνου
- Βελτίωση της κινητικότητας - λειτουργικότητας
- Bελτίωση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων (ROM)
- Βελτίωση των εκβάσεων από την Φυσικοθεραπεία/Εργοθεραπεία
- Βελτίωση των καθημερινών δραστηριοτήτων (ADL)
- Βελτίωση της αισθητικής εικόνας
- Βελτίωση της ποιότητας ζωής
Τρόποι αντιμετώπισης της σπαστικότητας
Φαρμακευτική αντιμετώπιση
- Μυοχαλαρωτικά φάρμακα per os
- Βουτυλική τοξίνη τύπου Α΄(BOTOX -DYSPORT)
Πρόγραμμα Αποκατάστασης
- Φυσικοθεραπεία
- Εργοθεραπεία
- Υδροθεραπεία
- Νάρθηκες, κηδεμόνες, βοηθήματα βάδισης και στήριξης
- Βελονισμός
- Μάλαξη, τεχνικές χαλάρωσης
Ποια είναι η δράση της βουτυλικής τοξίνης;
Η δράση είναι παροδική και αναστρέψιμη. Προκαλεί αναστολή της περιφερικής απελευθέρωσης της ακετυλοχολίνης στις προσυναπτικές χολινεργικές νευρικές απολήξεις, με αποτέλεσμα να αδρανοποιείται η νευρομυϊκή σύναψη και να μην επιτελείται σύσπαση. Έτσι επέρχεται παροδική χαλάρωση του μυός που βρίσκεται σε σύσπαση.
Ποιες είναι οι ενδείξεις της βουτυλικής τοξίνης;
- Ημίσπασμος προσώπου, 04/1992
- Αυχενική δυστονία, 09/1994
- Εστιακή σπαστικότητα μετά από ΑΕΕ, 04/2002
- Μασχαλιαία Υπεριδρωσία, 11/ 2003
Ανεπιθύμητες ενέργειες της βουτυλικής τοξίνης
- Υπερβολική χαλάρωση των μυών που ενέθηκαν, λόγω υπέρβασης της δοσολογίας.
- Φαγούρα, Εξάνθημα, Αιμάτωμα στο σημείο της έγχυσης.
- Αίσθημα καταβολής και αδυναμίας.
- Γριππώδης συνδρομή 24ώρου.
- Η δημιουργία αντισωμάτων στο φάρμακο (δεν ενέχει κανένα κίνδυνο για τον ασθενή, ακυρώνει απλώς τη δράση του φαρμάκου).
Διαδικασίας της έγχυσης – δράση του φαρμάκου
- Η φαρμακευτική ουσία αραιώνεται με φυσιολογικό ορό.
- Χρησιμοποιείται ειδική αποστειρωμένη ηλεκτρομυογραφική βελόνη.
- Η ειδική βελόνη συνδέεται με ηλεκτρομυογραφική συσκευή ώστε να έχουμε καθοδηγούμενη έγχυση.
- Η έγχυση γίνεται απευθείας στους μύες που έχουν προσβληθεί.
- Θεραπευτική δράση του φαρμάκου εμφανίζεται συνήθως εντός 24–72 ωρών.
- Η μέγιστη δράση του φαρμάκου παρατηρείται σε 15 με 20 μέρες.
- Η διάρκεια ωφέλειας είναι περίπου 12 εβδομάδες.
Κάθε πότε επαναλαμβάνεται η έγχυση
Η έγχυση επαναλαμβάνεται αφού παρέλθουν τρεις (3) μήνες από την προηγούμενη έγχυση, για να αποφευχθεί η πιθανότητα εμφάνισης αντισωμάτων.
Οδηγίες προς τους ασθενείς
Οι ασθενείς που έχουν υποστεί κάποια νευρολογική βλάβη θα πρέπει να απευθύνονται άμεσα και από την οξεία φάση σε ένα Φυσίατρο, καθώς η Αποκατάσταση του ασθενή θα πρέπει να ξεκινάει από την πρώτη κιόλας στιγμή, χωρίς να χαθεί καθόλου πολύτιμος χρόνος.
Η Αποκατάσταση είναι ένα πολύπλοκο θέμα και περιλαμβάνει πολλά ζητήματα. Ο Φυσίατρος, συντονίζει την ομάδα αποκατάστασης (νοσηλευτή, φυσικοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, γυμναστή, λογοθεραπευτή, ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό), είναι σε διαρκή επαφή με τους συνεργάτες ιατρούς (νευρολόγους, νευροχειρουργούς, ψυχιάτρους, ορθοπαιδικούς, καρδιολόγους) και καταρτίζει το πρόγραμμα αποκατάστασης ανάλογα με τις συνθήκες και την κατάσταση του ασθενή, με στόχο την αποφυγή των επιπλοκών, την ταχύτερη αποκατάσταση των ασθενών και την ομαλή επανένταξη τους στην καθημερινή τους ζωή, όσο αυτό είναι εφικτό.